Werkstress verlagen door te werken aan een sociaal veilige werkomgeving

Het verzuim door stressgerelateerde klachten blijft toenemen. In de periode van juli 2023 tot en met juni 2024 is deze vorm van verzuim met 8% gestegen ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. In een periode van vijf jaar steeg het verzuim met 30%, zo blijkt uit cijfers van ArboNed en HumanCapitalCare. “Een dergelijke toename kan uiteindelijk een risico vormen voor de continuïteit in werkend Nederland, de arbeidsmarkt en de maatschappij in het algemeen,” aldus Jurriaan Penders, bedrijfsarts en directeur medische zaken bij HumanCapitalCare. “De oorzaak van stress kan te maken hebben met uiteenlopende factoren op het werk, in de privésfeer en de maatschappij.”

Sociaal veilige werkomgeving

Een gebrek aan een sociaal veilige werkomgeving kan bijdragen aan werkstress. Sociale veiligheid betekent dat je beschermd bent en je beschermd voelt tegen gevaar dat wordt veroorzaakt door gedrag van anderen. Denk aan pesten, discriminatie, (seksuele) intimidatie, agressie en geweld. In een sociaal veilige omgeving is er sprake van samenwerking, gelijkwaardigheid, openheid en aandacht voor elkaar. Mensen gaan respectvol met elkaar om, er mogen fouten gemaakt worden en je mag zijn wie je bent. 

Een werkomgeving waar sociale veiligheid niet vanzelfsprekend is, vertaalt zich in lagere productiviteit, meer ziekteverzuim en (langdurige) uitval.

Sociale veiligheid is een sociaal fenomeen

Sociale veiligheid is een sociaal fenomeen, aldus Mehrnoush Golofshan, expert op het gebied van sociale veiligheid, eerder in onze podcast. “Je bent samen onderdeel van de cultuur, dus is veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid.” Mensen ervan bewust maken dat zij medeverantwoordelijk zijn voor de cultuur, kan al een enorme impact hebben op het gebied van sociale veiligheid.

Bestrijden van ongewenst en stimuleren van gewenst gedrag

Volgens Mehrnoush is het belangrijk om niet alleen te focussen op onveiligheid, maar ook aandacht te hebben voor veiligheid. Om dit te illustreren, gebruikt ze de analogie van een tuin. “Stel je voor dat de werkomgeving een tuin is. Het bestrijden van ongewenst gedrag is als het verwijderen van onkruid. Dat is een noodzakelijke stap om een gezonde tuin te hebben. Maar als je alleen maar onkruid verwijdert, krijg je een kale tuin. Je wilt tegelijkertijd ook de zaden van veiligheid in je organisatie planten en blijven voeden.” Ze bedoelt hiermee dat je ook aandacht moet besteden aan psychologische veiligheid en de aan het vergroten van sociale steun binnen de organisatie.

• Lees ook: Waarom en hoe moet HR de psychologische veiligheid op het werk bevorderen?

Week van de werkstress

Tijdens de Week van de Werkstress, van 11 tot en met 15 november 2024, staat sociale veiligheid centraal. Voor werkgevers die aan de slag willen met sociale veiligheid, is er een toolkit ontwikkeld met tips en tools van experts. Zo is er bijvoorbeeld de KoersKaart – Samen sociaal veilig. Aan de hand van deze kaart, waarop verschillende aspecten van een sociaal onveilige omgeving staan, kun je met elkaar in gesprek over dit thema, zonder handleiding of begeleiding. Ook zijn er in de toolkit artikelen, webinars en podcasts te vinden.