Zijn vrouwen grotere pestkoppen op de werkvloer dan mannen?

Treiteren, roddelen, uitlachen, kleineren: dit gedrag vindt plaats op onze werkvloer. Ruim een kwart van alle werkenden in Nederland geeft aan weleens door een collega te zijn gepest. 2,6 miljoen werkenden geeft aan weleens met een vorm van pesten te maken gehad te hebben. Bij één op de zes gevallen is een leidinggevende betrokken.

Pestkoppen op de werkvloer

In de week tegen pesten, van 23 tot 30 september, staat pesten op het schoolplein centraal en is er extra aandacht voor acties die het pesten tegen moeten gaan. Pesten gebeurt echter niet alleen op school en op straat, juist op de werkplek is het een hardnekkig probleem. En dus een aanzienlijk probleem, als je je realiseert dat werkenden veelal meer tijd doorbrengen met hun collega’s dan met hun partner, gezin, familie en vrienden. Maar wie zijn die pestkoppen dan, zijn het de mannen of de vrouwen? Of allebei?

Pestgedrag op de werkvloer

Treiteren, roddelen, uitlachen, kleineren: diverse onderzoeken tonen aan dat dit pestgedrag met enige regelmaat wordt vertoond op de gemiddelde werkvloer. Maar ook andere vormen van pesten komen veelvuldig voor, zoals: het toe-eigenen van andermans ideeën, middelen of klanten, het intimideren van collega’s om aan eisen te voldoen, het negeren of voortdurend bekritiseren van hun inbreng of het belachelijk maken van hun ambities en prestaties.. 

Volgens dit artikel in het AD geeft ruim een kwart van alle werkenden in Nederland aan weleens door een collega te zijn gepest. Ofwel, 2,6 miljoen werkenden heeft weleens met een vorm van pesten te maken gehad. Bij één op de zes gevallen is een leidinggevende betrokken. 

De stichting Stop Pesten Nu! publiceert opvallende cijfers op haar website:

• Op basisscholen (primair onderwijs) wordt 17% van de leerlingen gepest
• In het hoger onderwijs is dit gemiddeld 7%
• Bij sportverenigingen wordt 1 op de 5 leden gepest (20%)

Op het werk wordt maar liefst 27% van de werknemers gepest. Hiervan wordt 16% gepest door de eigen leidinggevende. Bij 16% van de werkplekken ontbreekt een vertrouwenspersoon en bij 33% is er geen pestprotocol aanwezig. 

• Lees ook: Aan de slag met cultuurverandering om seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te pakken

Pestgedrag is niet voorbehouden aan bepaalde typen organisaties maar vindt plaats in alle soorten, maten en lagen van het bedrijfsleven. De laatste tijd zien we onder andere veel onrust en meldingen over pestgedrag bij de overheid (zoals het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en in de mediawereld (De wereld draait door, WNL).

Zijn succesvolle vrouwen agressiever in hun gedrag op de werkvloer?

Volgens een artikel van Hoogleraar Sociale Wetenschappen Prof. dr. Naomi Ellemers pesten vrouwen niet meer dan mannen op de werkvloer.  Boeken en films zoals The Devil Wears Prada, nieuwsberichten en onderzoeksresultaten blijven benadrukken dat succesvolle vrouwen agressief gedrag kunnen vertonen. Ze zouden daarbij hun collega’s pesten en vooral andere vrouwen kleineren en uitschelden. Dit fenomeen staat ook wel bekend als het ‘Queen Bee Effect’ en verwijst naar dierengemeenschappen waar vele andere mannelijke en vrouwelijke werknemers in de behoeften van één enkel vrouwtje voorzien. Het onderzoek van Ellemers richt zich op de vraag of deze vrouwen pesten op de werkvloer om potentiële concurrenten te ontmoedigen. En of vrouwen op het werk eerder geneigd zijn dit te doen dan mannen.  

Vrouwen pesten niet meer of erger dan mannen

Uit het onderzoek “Are women worse bullies than men?” komt naar voren dat mannen vaker dan vrouwen posities bekleden waarin ze macht en controle uitoefenen over anderen op de werkvloer. Van de daders van pesten op het werk is 60-75% man, terwijl 60-75% van de slachtoffers vrouwen zijn. Desondanks kunnen ook vrouwen in machtsposities hun vrouwelijke collega’s, die van hen afhankelijk zijn, intimideren of lastig vallen, zoals de media regelmatig laten zien. 

Volgens het onderzoek hebben vrouwen echter geen specifieke drijfveer om vrouwelijke concurrenten te ontmoedigen of te ondermijnen. Het is eerder de werkomgeving en dus niet het geslacht dat agressief gedrag bij vrouwen kan oproepen. Sommige vrouwelijke leiders geven zelfs aan dat hun harde leiderschapsstijl is gevormd door de manier waarop hun eigen mentoren hen hebben behandeld.

Opvallend is dat mannen en vrouwen nauwelijks verschillen in hun gedrag wanneer ze eenmaal een leidinggevende rol bekleden. Toch valt competitief en agressief gedrag meer op bij vrouwen, omdat dit vaak als ongepast wordt gezien. Het stereotype beeld is dat vrouwen empathisch en zorgzaam zouden moeten zijn en anderen zouden moeten ondersteunen, ook op het werk. Hoewel agressief gedrag bij mannen sneller geaccepteerd of zelfs verwacht wordt, betekent dit niet dat dit een goede ontwikkeling is.

Wat kun je er als organisatie aan doen?

Pestgedrag hoort in geen enkele organisatie thuis en daarom dient het organisatiebeleid gericht te zijn op een gezonde en veilige werkomgeving.  Om die veilige omgeving  goed in te richten, moet de HR-afdeling zorgen voor een aantal belangrijke elementen. Een open en informele cultuur geeft medewerkers doorgaans de juiste basis voor vertrouwen en openheid in communicatie. Daarnaast is het raadzaam om een pestprotocol te hanteren en meerdere vertrouwenspersonen te hebben. Voorkomen dat vrouwen worden blootgesteld aan genderdiscriminatie op de werkplek, is de meest effectieve manier om vrouwelijk pestgedrag te voorkomen.

• Lees ook: Psychologen roepen op: zet proactief in op psychologische veiligheid op de werkvloer