Het wordt een hete herfst voor politiek en arbeidsmarkt

Voormalig minister Van Gennip begon drie jaar geleden aan een pakket wetten met een forse impact op de arbeidsmarkt. De vaste baan moest weer de norm worden, en flexwerk – in al zijn vormen – moest minder worden, duurder of meer gereguleerd. Dit was mede ingegeven door de adviezen van de Commissie Borstlap, de Commissie Roemer en de SER. Ze heeft echter niet veel meer kunnen doen dan het een en ander in gang zetten, aangezien het kabinet Rutte IV viel voordat ze ook maar één wet kon bespreken met de Tweede Kamer.

Het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet sluit in grote lijnen aan bij die eerdere plannen. Maar veel stond er niet in. Ja, er wordt doorgegaan met een nieuwe wet die criteria rond het inhuren van zelfstandigen moet ‘verduidelijken’. Maar er is geen richting aangegeven. Hoe moet het kabinet omgaan met de stevige kritiek van de polder en de politiek, met de regeringspartijen VVD en NSC voorop? En voordat die wet er is, wordt toch al begonnen met handhaving. Maar is dat wel verstandig?

Na een politiek rustige zomer staat de kalender de komende maanden vol met debatten waarin duidelijk moet worden wat de visie van de nieuwe minister Van Hijum is, en hoe de oppositie, maar zeker ook de regeringspartijen, daarop zullen reageren.

Hieronder volgt een chronologisch overzicht.

4 september: Arbeidsmarktmigratie

Op 4 september gaat de Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor het eerst in debat met minister Van Hijum. En meteen staat een belangrijk onderwerp op de agenda, namelijk arbeidsmarktmigratie. Vier op de tien uitzendkrachten zijn arbeidsmigranten.

Dit is een politiek gevoelig onderwerp, ook binnen de coalitie. NSC, de partij van de minister, wil de rem zetten op arbeidsmarktmigratie, mede vanwege de maatschappelijke gevolgen en de druk op bijvoorbeeld huisvesting. De BBB en PVV richten zich juist meer op asielmigratie. De VVD maakte vorige week een opvallende draai (zie hier), waarmee ze meer aansluiten bij het standpunt van NSC.

Uit uitgelekte details van de Miljoenennota – die in september bekend wordt gemaakt – blijkt dat de aanvankelijke plannen om fors te korten op de (fiscale) expatregeling voor kennismigranten van buiten de EU, niet doorgaan.

• Lees ook:  Afbouw expatregeling gaat toch niet door

5 september: Rondetafelgesprek Handhaving schijnzelfstandigheid

De Kamercommissie SZW vraagt zich af wat de mogelijke gevolgen zijn van het opheffen van het handhavingsmoratorium Wet DBA. Daarom hebben ze op 5 september een aantal experts uitgenodigd die daarover iets kunnen zeggen. De Belastingdienst, verantwoordelijk voor die handhaving, komt langs. En daarna volgen vertegenwoordigers van FNV, VZN en de ABU.

VVD-Kamerlid Thierry Aartsen wil dat de handhaving zich vooral richt op lager betaalde, gedwongen zelfstandigen. GroenLinks-Kamerlid Patijn vindt selectief handhaven ‘raar’.

FNV vindt het ‘hoogst noodzakelijk’ dat de handhaving wordt hervat, maar vraagt wel om dit geleidelijk te doen en met een duidelijke planning. “Pak de bemiddelingsbureaus aan die willens en wetens geld verdienen aan schijnzelfstandigheid.” De ABU pleit voor een focus op lage tarieven. VZN vindt handhaving zonder een nieuwe wet ‘ongewenst’.

• Lees ook: Debat over hervatting handhaving zzp-wet: ‘95% van de gevallen zijn duidelijk genoeg’

12 september: ZZP-debat

Het rondetafelgesprek geldt als voorbereiding op het commissiedebat over het zzp-beleid. Dat debat gaat over de handhaving, maar Kamerleden zullen ook vast en zeker meer willen weten over hoe Van Hijum aankijkt tegen het wetsvoorstel VBAR, dat zijn voorganger ter advies naar de Raad van State heeft gestuurd. Deze versie (zie hier voor een uitgebreide uitleg), semantisch wat aangepast ten opzichte van een eerdere versie, heeft veel kritiek ontvangen, vanuit onder meer VNO, VZN en de flexbranche. Ook de VVD is nog niet erg enthousiast.

Mogelijk komt in dit debat ook nog de verplichte AOV voor zelfstandigen (de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen) ter sprake. NSC en de oppositie aan de linkerzijde voelen niets voor de opt-out. Voor de VVD is dat juist een harde eis.

Daags voor dit debat komt het kabinet naar alle waarschijnlijkheid nog met een Kamerbrief met haar standpunt over de handhaving per januari. Het lijkt erop dat het kabinet vooralsnog vasthoudt aan de strenge lijn: geen uitstel, gewoon handhaven, geen ‘aanwijzingen’ meer (dus geen gele kaart bij fouten, maar direct een naheffing en mogelijk een boete), en geen verschuilen meer achter de modelovereenkomsten (die slechts schijnzekerheid bieden).

19 september: Prinsjesdag

De Derde Dinsdag van september valt dit jaar op de 19e. Traditioneel is dat de dag waarop de plannen voor het komende jaar en de begroting worden gepresenteerd. Deze editie is bijzonder. Naast dat dit de eerste begroting van dit nieuwe kabinet is, is er ook nog geen uitgewerkt regeerakkoord. Daar is deze zomer door bewindslieden aan gewerkt. Waar het hoofdlijnenakkoord erg algemeen was met betrekking tot de arbeidsmarkt, zal het regeerakkoord mogelijk duidelijker maken waar Van Hijum naartoe wil.

23 oktober: Arbeidsmarktbeleid

Direct na Prinsjesdag volgen de ‘Algemene Politieke Beschouwingen’. Het debat van het jaar. Maar dat gaat meestal over algemene punten.

23 oktober is interessanter. Dan spreekt de Kamercommissie SZW met de minister over het gehele arbeidsmarktbeleid. Waarschijnlijk komen dan weer onderwerpen als het zzp-beleid, de handhaving en de nieuwe Wet VBAR en arbeidsmigratie aan bod. Maar er zullen ook andere onderwerpen besproken worden, zoals de status van de wet ‘Meer zekerheid flexwerkers’ (inclusief de afschaffing van het nulurencontract en het inkorten van uitzendarbeid), het wetsvoorstel ‘Personeelsbehoud bij crisis’, de hervormingsplannen van het ‘non-concurrentiebeding’, en de EU-platformrichtlijn waar het kabinet iets mee moet. Al deze wetten (of plannen daartoe) zijn nog in voorbereiding.

Najaar: behandeling Toelatingsstelsel

Dan is er nog de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta), of te wel: het toelatingsstelsel. Werkgevers die personeel willen inhuren via een uitzendbureau of detacheerder mogen, na ingang van deze wet, alleen nog maar zaken doen met bureaus die voldoen aan bepaalde eisen en dus zijn ‘toegelaten’. Deze wet is het resultaat van misstanden met arbeidsmigranten, maar geldt voor alle bureaus die (eigen) personeel ‘ter beschikking stellen’. De wet geldt niet voor zzp-bemiddeling.

Na wat vertraging ligt deze wet klaar voor behandeling in de Kamer. Het wachten is nog op een antwoord op de vraag of de screeningsautoriteit Justis, onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid, op tijd klaar is om de registratie van toegelaten bedrijven te beheren.