De Rijksoverheid zoekt meer flexwerkers. En nog 6 HR-trends in de publieke sector

Waarom is de Rijksoverheid zo’n aantrekkelijke werkgever voor jongeren? Groeit of krimpt de vraag naar flexibel personeel? En welke rol speelt kunstmatige intelligentie (AI) op de werkvloer bij het Rijk? Met hulp van onderzoeksbureau Intelligence Group zocht HR-bureau Compagnon antwoord op dit soort vragen. In de podcast van HR Morgen delen Mariët van Deventer van Compagnon en hoofdredacteur Peter Boerman van Werf& de 7 belangrijkste HR-trends voor de overheid op basis van het onderzoek.

De Rijksoverheid is grijs, maar verjongt

Terwijl de rest van Nederland vergrijst, trekt de Rijksoverheid steeds meer jongeren aan. Bij de Rijksoverheid werken nu zo’n 140.000 mensen, van beleidsmedewerkers bij de ministeries tot rechters en experts bij adviescolleges. “Er zijn steeds meer mensen nodig”, vertelt Mariët van Deventer. Zij werkt als teammanager Overheid bij Compagnon nauw samen met de HR-afdeling van de Rijksoverheid. “Op dit moment is de gemiddelde leeftijd bij de Rijksoverheid hoger dan in de rest van het bedrijfsleven. Maar uit ons onderzoek blijkt dat het Rijk sterk aan het verjongen is.”

Van Deventer beschrijft in haar column waarom de overheid zo aantrekkelijk is voor jongeren.

Thuis- en flexibel werken en het maatschappelijk belang van het werk hebben enorme aantrekkingskracht

Boerman: “De Rijksoverheid is al vijf jaar op rij de meest favoriete werkgever van Nederland. Jonge mensen hebben bij het Rijk de mogelijkheid om bij te dragen aan de samenleving. Bovendien zijn er volop opleidingsmogelijkheden en is er ruimte om thuis te werken.”

De helft van de tijd thuiswerken is normaal bij het Rijk, vertelt Van Deventer. “Om jonge mensen aan te trekken moet je ruimte bieden. Vooral vrijheid om werktijden en vakanties te bepalen is belangrijk.”

Betrouwbaarheid is de ‘skill for the future’ voor de Rijksoverheid

Welke eigenschappen en vaardigheden heb je nodig om carrière te maken bij de Rijksoverheid? Uit het rapport blijken de top-5 ‘skills for the future’: de snelst groeiende gevraagde skills in de vacatureteksten bij de Rijksoverheid. Dit zijn ‘assertief’, ‘gepassioneerd’, ‘betrouwbaar’, ‘empathisch’ en ‘creatief’.

Vooral betrouwbaarheid wordt steeds vaker gevraagd. Van Deventer: “Dat heeft te maken met het imago en het werkgeversmerk van de Rijksoverheid, namelijk het streven naar een ‘betrouwbare’ overheid. De employer branding komt dus goed uit de verf.”

Rijksambtenaren worden steeds vaker benaderd door recruiters

Werknemers bij de Rijksoverheid zijn interessant voor andere werkgevers en bureaus. De zogenaamde ‘sourcingsdruk’ neemt toe. Rijksambtenaren worden steeds vaker benaderd door recruiters. In 2020 was de sourcingsdruk op rijksambtenaren nog flink lager dan gemiddeld, maar in 2023 is dit verschil nagenoeg verdwenen. Vorig jaar werd maar liefst 38,5% van de ambtenaren minstens één keer per kwartaal benaderd door een recruiter. Zo’n 10 jaar geleden was dit nog ‘not done’.

Vraag naar interim-professionals is groot en blijft groeien

Hoe belangrijk is hun contractvorm voor rijksambtenaren? Van Deventer vertelt dat jonge mensen bijna altijd beginnen in vaste dienst, maar tegenwoordig sneller de stap zetten naar zelfstandig ondernemerschap. Ook wat dat betreft is er volop ruimte bij het Rijk, vertelt Boerman. “De Rijksoverheid heeft de grootste vraag naar interim-professionals van Nederland. Die behoefte aan flex is gegroeid en blijft groeien”, zegt hij. “Meestal zijn zij wel verbonden aan een zzp-bemiddelaar of detacheerder, simpelweg omdat de Rijksoverheid niet direct kan aanbesteden aan zzp’ers.”

De productiviteitsgroei bij de Rijksoverheid staat onder druk

Productiviteitswinst en -verlies meten bij de Rijksoverheid is een stuk lastiger dan in de rest van de markt. De overheid heeft tenslotte geen winstoogmerk of omzet. Onderzoekers berekenen de productiewaarde van de overheid daarom op basis van de som van de ambtenarensalarissen, zonder de kosten voor externe inhuur. Omdat de kosten voor externe inhuur flink toenemen, staat de productiewaarde van het Rijk onder druk.

Daarnaast staat de arbeidsproductiviteit onder druk door relatief hoog ziekteverzuim. Ook maakt de grote flexschil het lastiger om kennis te borgen in de organisatie. Van Deventer: “Planning is essentieel om mensen productief te houden en kennis te borgen. Interne mobiliteit aanjagen en goede on- en offboarding van flexibele medewerkers zijn dus extra aandachtspunten.”

Kunstmatige intelligentie (AI) gaat veel veranderen, maar wat precies is nog onduidelijk

“De impact van kunstmatige intelligentie kan enorm zijn, ook voor de overheid”, zegt Van Deventer. “Het is dus belangrijk om ermee te experimenteren en dat gebeurt ook. Managers zijn er nu al mee bezig. Dit kan bijdragen aan werkgeluk. Als je saaie taken door de computer kunt laten uitvoeren, wordt jouw baan interessanter.”

Boerman: “De overheid loopt niet erg achter op andere organisaties. Er zijn wel meer protocollen waar ambtenaren rekening mee moeten houden, bijvoorbeeld als het gaat om privacy.”

Kortom: het is belangrijk voor HR en recruitment bij het Rijk om zich voor te bereiden op de toekomst. Zowel als het gaat om het werven van voldoende geschikte kandidaten, als het anders inrichten van systemen en processen.

Meer weten? Download hier het volledige rapport.

Bekijk of beluister het hele gesprek op YouTube of Spotify: