‘Werkgeluk is geen soft gedoe. Het is een skill en iedereen kan het leren’

Ben je pas gelukkig als je succes hebt, of leidt geluk tot succes? “Het laatste blijkt veel vaker het geval”, zegt Kilian. “We willen allemaal gelukkig zijn, maar onze hersenen hebben een voorkeur om automatisch meer aandacht te geven aan het negatieve: aan dat wat nog niet goed is, ontbreekt of mis is”, zegt Kilian. “Je merkt dat ook bij kritiek. Die blijft vaak veel langer hangen dan complimenten.” 

Dit gebeurt ook tijdens ons werk. “Stel, je kijkt terug op een werkdag: vijf dingen gingen goed en één ding ging mis. Meestal focussen we ons op dat ene ding dat niet goed ging. Veel mensen zijn dus heel goed in zichzelf ‘ongelukkig denken’. En dat maakt ons niet alleen minder gelukkig, het helpt ons ook niet in ons leven en werk. Want die focus op het negatieve maakt ons minder productief, creatief én het vernauwt ons perspectief, waardoor we minder oplossingsgericht worden.”

Het goede nieuws is: we kunnen er zelf iets aan doen. Geluk is dus niet iets dat je overkomt, je moet het trainen

Regie over eigen geluk

Kilian ziet dat mensen vaak niet precies weten wat ze gelukkig maakt. “We denken dat externe factoren van invloed zijn op ons geluk, zoals een leidinggevende of het werk dat we doen. Veel vaker zit het in denkpatronen. Bovendien: als externe factoren jouw geluk bepalen, dan betekent dat ook dat je van die factoren afhankelijk bent. Dus bijvoorbeeld of die ene opdracht wel of niet doorgaat. Tuurlijk, daar mag je van balen. Maar het gaat erom dat je leert de regie te nemen over je eigen geluk.”

Iedereen wil gelukkig zijn op het werk. Waarom komt dat geluksgevoel voor de meeste mensen niet vanzelf? “Simpel voorbeeld is de never ending to-do lijst. Omdat de lijst nooit af is voelen we ook nooit voldoening. Tijdens een interim opdracht in de HR-recruitment hadden we altijd een rits vacatures open staan, iets wat iedere HR-professional wel zal herkennen. Tijdens overleggen praatten we altijd over de vacatures die nog niet vervuld waren. Hartstikke frustrerend natuurlijk. Als je dat nou omdraait: maak een have-done lijst. Vanaf toen zijn we begonnen met iedere maandagochtend een alcoholvrij glas te heffen op de vacatures die we vorige week wél hadden ingevuld. Kortom: vier de successen. Dan leg je de focus op wat wél gelukt is.”

Kilian ziet dat nog te weinig in organisaties. “Na maanden hard werken is een doel bereikt, vervolgens roept het MT: ‘En nu doorpakken!’ Nee, eerst even rust, herstellen en je successen vieren. Niet meteen doorgaan. Zorg dat je jezelf weer oplaadt.” Er is heel veel aandacht voor werkgeluk. Tegelijk zijn er enorm veel burn-outs en hebben veel mensen stress. Hoe is dat met elkaar te rijmen? Juist doordat veel mensen stress hebben is er veel behoefte aan werkgeluk. Helaas wordt er vaak wel over gesproken maar komt er niks van de grond in organisaties. Dan praat je wel over werkgeluk maar ervaren mensen het niet.”

“Gelukkig zijn op het werk’ is een competentie. Oftewel: een te trainen vaardigheid. Wil je gelukscompetenties opnemen in het HR-beleid of talentmanagement, dan moet je die vaardigheden actief trainen. Niet alleen op individueel- en teamniveau, maar ook binnen de directie en het management zelf.” 

Ons referentiekader moet anders

Werkgeluk is niet iets wat je ‘even’ aandacht kunt geven. Er is ervaring en kennis nodig over hoe lichaam en geest werken.” Om daar concrete handvatten aan te geven ontwierp Kilian een competentiewoordenboek met 25 gelukscompetenties.

“Het is toch vreemd: we worden wél getraind in kostenbewustzijn, maar niet in geluksbewustzijn. We worden wel beoordeeld op stressbestendigheid (want we moeten kunnen presteren onder druk) maar niet op onze competentie om te kunnen ontspannen op het werk. We moeten doorzettingsvermogen tonen (want: veel deadlines, veel tegelijkertijd), maar we leren geen herstellingsvermogen. Gaan we met kostenbewustzijn, stressbestendigheid en doorzettingsvermogen nog lang en gelukkig werken? Ik denk dat het tijd is voor nieuwe competenties.”

Ontspannen is één van die competenties. De gedachte van bedrijven is meestal: dat doe je maar thuis. Maar lukt het jou na een aanhoudende periode van stressvolle dagen op het werk om thuis eens lekker te ontspannen? Het is veel beter als je gedurende de dag een steady gevoel van ontspanning kan voelen. Dat maakt je beter op je werk én je kunt je beter opladen voor de volgende dag”. ‘Geluk op het werk’ is een competentie, een te trainen vaardigheid.  

Betekent werkgeluk dat mensen de hele dag met een grote glimlach op kantoor zitten?

“Steeds vaker hoor je mensen over ‘de dictatuur van geluk’. Werkgeluk betekent zeker niet dat je altijd blij moet zijn, niet meer mag klagen of dat er geen ruimte is voor verdriet of pijn.

Ik liep bijvoorbeeld na een fantastische dag in een studio – ik had mijn eigen e-learning over werkgeluk gemaakt met een cameraman – terug naar mijn auto om te ontdekken dat iemand daar een gigantische deuk in had gereden. Natuurlijk baal ik op zo’n moment enorm. Thuisgekomen bracht ik mijn training in praktijk: ik kan blijven balen maar ik kan me ook focussen op het positieve door te zien wat er die dag allemaal wel goed was gegaan. En dat was heel veel. Die deuk heeft daardoor niet die geweldige dag kunnen overschaduwen.” 

Geluk als tegengif voor stress

“Ons brein is neuroplastisch. Het is in staat steeds weer nieuwe neurologische paden aan te maken. En hoe vaker je nieuwe dingen doet, hoe sterker die verbindingen worden. Denk aan autorijden. In het begin moet je je heel erg concentreren op het schakelen. Op een gegeven moment maken de hersenen verbindingen waardoor je tegelijk kunt schakelen, op de weg letten en een gesprek voeren.” Zo werkt het ook met de gelukscompetenties. Door die te trainen maken je hersenen nieuwe neuronenbanen aan, worden oude opnieuw geprogrammeerd en verbindingen die je geluk in de weg staan, verzwakt. Gelukkig werken is niet alleen prettiger, maar ook effectiever: het maakt ons beter in ons werk. “Het maakt ons leergieriger, creatiever, productiever, zelfverzekerder en we zien meer mogelijkheden. Daarbij maakt het ons beter bestand tegen stress, moeheid en veranderingen.” 

Werkgeluk is niet vaag of zweverig. Maar hoe zet je het om in concreet HR-beleid?

“Ik heb een implementatieplan geschreven dat HR kan gebruiken om werkgeluk tastbaar te maken en te verankeren in de organisatie. Dat gaat in fases. Kort gezegd:

1. Inventariseer wat je medewerkers bedoelen met de beleving van werkgeluk.
2. Op basis van gesprekken en laagdrempelige onderzoekjes weet je waar je draagvlak voor hebt en kan je een beweging in gang zetten in teams, in de organisatie. Laat daarbij de leider een inspiratierol vervullen.
3. Maak het steeds zichtbaarder, niet alleen door events maar ook door met medewerkers zichtbaar te maken hoe je voor werkgeluk zorgt in de organisatie.
4. Door duidelijke keuzes zal de organisatie er op een gegeven moment klaar voor zijn om werkgeluk in gesprekken te laten terugkomen tussen bijvoorbeeld managers en teamleden.
5. Benoem werkgeluk door het op te nemen in je beleidsplannen voor de toekomst, in je gesprekken cyclus en in je arbeidsmarktcommunicatie.

Feel, fly, flourish(TM)

Voor het actief creëren van geluk op het werk creëerde Kilian een eigen geluksmodel: het ‘feel, fly, flourish’-model. “Bij stress is de reactie fight, flight of freeze. Als je in plaats van die stressreactie ‘feel, fly, flourish’ gaat trainen, kan je op een andere manier met stress omgaan.”

Eerst feel: geluk begint met een positieve emotie, zoals blijdschap, trots of dankbaarheid. Dat kan door geluksmomenten op te roepen en te herbeleven, maar ook bijvoorbeeld door regelmatig te sporten. Door het trainen van positieve gedachten ontwikkel je een breder bewustzijn: je gaat meer kansen zien en onderneemt meer acties die positief voor je uitwerken.

“Als je het oproepen van positieve emoties onder de knie hebt, is de volgende stap dat je het geluksgevoel langer aan probeert te houden: de Fly-fase. Geen pieken en dalen of af en toe een gelukservaring maar een geluksgevoel dat langer aanhoudt. Geluk als stabiele stemming. Dat gebeurt doordat er nieuwe neurologische paden in je hersenen worden aangelegd. 

Flourish betekent dat je het geluk uitstraalt en andere mensen (op de werkvloer) aansteekt. Je wordt een magneet voor geluk en geluk ondersteunt de collectieve kracht van een team.”

4 vragen aan Veronique

Waar lig je ’s avonds wakker van? 

“Soms heb ik veel energie opgedaan overdag en ben ik in de avond nog steeds heel energiek. Dan ga ik ook iets fysieks doen, zoals yoga of een gerecht voor morgen alvast voorbereiden. Andere keren speelt er veel op het werk bij teams die ik begeleid. Dan ga ik voorbereidende activiteiten doen, dat geeft me rust.” 

Waar klap jij je laptop voor dicht? 

“Waarschijnlijk om te gaan coachen, zowel individuele coachingsessies of teamcoaching, of voor een event waar ik mag spreken. Het is heerlijk om met echte aandacht in een sessie een transformatie te mogen begeleiden en te zien hoe de mensen die ik begeleid gaan floreren.”

Waar erger je je mateloos aan? 

“Ergeren is een te groot woord. Ik vind het zonde als iemand de kansen onbenut laat om te floreren en meer regie te pakken over eigen werkgeluk. Dat is altijd de eigen keuze. Ik werk graag met mensen die dat willen. Veel mensen maken veranderingen door die ze aan het begin van een begeleidingstraject met mij niet voor mogelijk hielden. Dat is echt prachtig. “

Hoe vier jij successen? 

“Ik ontwerp mijn geluksdagen, bijvoorbeeld de dag dat ik een lezing gaf op mijn verjaardag in een theater. De successen van deze dag heb ik op video laten vastleggen en deze zijn te zien op YouTube. Het opnieuw bekijken is ook opnieuw vieren. Andere manieren waarop ik successen vier is door bijvoorbeeld de Award uit te reiken voor Geluksmanager van het Jaar, om stil te staan bij wat we bereikt hebben in een jaar!”